سخنان امام علي-سری هشتم

سخنان امام علي

هيچ انساني از اين دنيا شادمان نشد، جر اين‌كه اشكي به دنبالش فرا رسيد. به احدي با سود و خيرات و شادي‌هاي خود روي نشان نداد، جز اين‌كه با ضررهايي كه به او وارد كرد، به او پشت گرداند (و راه خود را پيش مي‌گيرد). باراني اندك از رفاه بر كسي نباريد، جز اين‌كه رگباري از ابر بلا و ناگواري‌ها بر او فرو ريخت.((امام علي (ع))

==================

دنيايي بسيار فريبنده: هرچه در آن است، فريب و هرچه بر روي آن است، رو به فنا. در هيچ يك از زاد و توشه‌ي اين دنيا خيري نيست، جز تقوا.((امام علي (ع))

==================

خير اين دنيا ناچيز است، و شرّ آن هميشه حاضر. جمع شده‌اش رو به فناست و مُلكش ربوده شدني، و آبادش رو به ويراني. پس چيست نفع آن خانه‌اي كه از بنيادش شكسته مي‌شود، و چه منفعتي است در عمري كه در اين دنيا مانند فناي زاد و توشه‌اش رو به زوال است.((امام علي (ع))

===================
اي مردم! آن‌چه را كه خداوند بر شما مقرر فرموده، مطلب و مطلوب خود تلقي نكنيد، و از اداي حقّ خداوندي، آن‌چه را كه از شما خواسته، مسئلت نماييد. و دعوت مرگ را پيش از آن‌كه شما را [براي عبور از پل زندگي] بخوانند، به گوش‌هاي خود بشنوانيد.((امام علي (ع))

===================

دل‌هاي پارسايان در اين دنيا مي‌گريد، اگرچه بخندند، و اندوه‌شان سخت مي‌شود، اگرچه شادمان باشند. خصومت آنان با نفس‌هاي امّاره‌شان فراوان است، هر چند به آن‌چه به آنان روزي شده باشد، مورد غبطه باشند.((امام علي (ع))

====================

جز اين نيست كه شما بر مبناي دين خداوندي، برادران يكديگريد. ميان شما جدايي نينداخته، جز پليديِ درون‌ها و بدي نيّت‌هايتان. به اين خاطر است كه به كمك هم نمي‌شتابيد و خيرخواه يكديگر نيستيد و به همديگر نمي‌بخشيد و مهر نمي‌ورزيد.((امام علي (ع))

====================

اي بندگان خدا! شما را به تقواي الهي توصيه مي‌كنم كه تنها توشه‌ي معاد است و تنها وسيله‌ي پناهندگي به خدا. توشه‌اي است رساننده به مقصد و پناهي است واصل كننده به هدفِ مطلوب.((امام علي (ع))

=====================

اي مردم! جز اين نيست كه دنيا گذرگاهي است ناپايدار، و آخرت اقامت‌گاهي است برقرار. از گذرگاه خود بگيريد، براي اقامت‌گاه پايدار.((امام علي (ع))

=====================
خدا رحمت كند مردي را كه حقي را ببيند و به آن كمك نمايد، يا ستمي را ببيند و آن را منتفي بسازد و ياور حق باشد تا آن را به صاحبش برساند.((امام علي (ع))

=====================
آن كس كه از جهاد بگريزد، بر طول عمر خود نمي‌افزايد، و بين او و روزي كه مرگش فرا خواهد رسيد، ممنوعيّتي ايجاد نخواهد شد.((امام علي (ع))

=====================
اي بندگان خدا! به درستي كه تقواي الهي، اولياء خدا را از ارتكاب محرّماتش بازداشت، و خوف الهي را به دل‌هاي آنان ملازم نمود تا آنان را به بيداري در شب و به تشنگي در روزهاي گرم وادار كرد.((امام علي (ع))

=====================

از جريان (نشانه) دنيا در مسير فنا شدن اين‌كه: تير در كمان كرده است و تيرهايش به خطا نمي‌رود و جراحت‌هايش مرهم نمي‌پذيرد. زنده را با تير مرگ مي‌زند و تندرست را با بيماري و نجات يافته [از سختي را] با هلاكت و مشقت شَديد.((امام علي (ع))

=====================

از موارد عبرت‌گيري از اين دنيا، اين‌كه: آدمي نزديكِ وصل به آرزويش مي‌شود، در آن حال، حضور مرگش آرزو را از او قطع مي‌كند. پس نه آرزويي يافت مي‌شود و نه آن‌چه رها شده، او را رها مي‌سازد.((امام علي (ع))

=====================

هر چيزي از دنيا، شنيدنش باعظمت‌تر از ديدن آن است و هر چيزي از آخرت، ديدنش باعظمت‌تر از شنيدن آن است. پس كفايت كند شما را از ديدن امور دنيوي شنيدنش، و از غيب، خبري كه از آن داده مي‌شود.((امام علي (ع))

======================

آن‌چه كه برايتان حلال شده، بيش‌تر از آن است كه براي شما حرام گشته است. پس رها كنيد اندك را براي وصول به بسيار و ترك كنيد آن‌چه را كه ننگ است براي به دست آوردن آن‌چه وسيع است.((امام علي (ع))

======================

خداوند متعال روزي‌تان را تعهّد نموده و شما به عمل كردن مأموريد. پس نباشد طلب كردنِ چيزي كه براي شما تضمين شده، شايسته‌تر از [كوشش] درباره‌ي عملي كه براي شما مقرّر گشته است.((امام علي (ع))

======================

در صف‌‌آرايي و حمله بر دشمن، زره‌پوش را بر بي‌زره مقدّم بداريد، و دندان‌ها را بر هم بفشاريد، زيرا در زمانِ وارد كردن نيزه‌ها بر بدن دشمن، اين حالت بهتر مي‌تواند شمشيرها را از فرق سر برگرداند و بپيچد، زيرا اين حركت و پيچيدن، زخم را كاري‌تر، و شكاف را عميق‌تر مي‌سازد، و پلك‌ها را روي هم گذاريد و چشم را نيم‌بسته نگهداريد. زيرا اين حالت، دل را محكم‌تر و آرام‌تر مي‌سازد.((امام علي (ع))

======================
سوگند به خدا! اگر شما از شمشير اين دنيا فرار كنيد، توانايي سالم ماندن از شمشير آخرت را نداريد، و شما سروران عرب و بزرگ‌ترين برجستگان هستيد. قطعي است كه غضب خداوندي و ذلّت و پستي پايدار و ننگ و عار جاودان، در فرار از دشمن است.((امام علي (ع))

======================
قرآن [كه به صورت كتاب مدوّن پيش روي ماست]، خطّي است نوشته شده كه از دو طرف در ميان دو جلد قرار گرفته است. اين خطوطِ نوشته شده زباني ندارد كه سخن بگويد، تا چاره‌اي جز اين نيست كه بايد مفسّر و ترجماني باشد كه قرآن را تسير كند و توضيح بدهد. همانا اين مردم‌اند كه به عنوان دركِ مقاصدِ قرآن، سخن مي‌گويند.((امام علي (ع)

=======================

بافضيلت‌ترين مردم نزد خداوند كسي است كه براي او عمل به حق- اگرچه موجب كاهش [ظاهري] و سختي باشد- محبوب‌تر از باطل بوده، هرچند آن باطل براي او فايده را جلب كند و موجب افزايش وي شود.((امام علي (ع))

========================
عطاي مال در غير موردش، افراط در خرج و اسراف است و اين افراط‌ گري و اسراف، صاحبش را در دنيا بالا مي‌برد و در آخرت ساقطش مي‌كند، و در ميان مردم عزيز مي‌دارد و نزد خدا، پست و خوارش مي‌سازد.((امام علي (ع))

========================

درباره‌ي من دو گروه از مردم به هلاكت مي‌افتند: دوست افراط گر كه محبت او را به سوي غير حق (باطل) مي‌كشاند، و دشمن تفريط گر كه عداوت با من، او را هم به سوي غير حق (باطل) مي‌كشاند.((امام علي (ع))

========================

آن اندكي كه دوام خواهد داشت، بيش‌تر مورد اميد است از آن فراواني كه تنگدلي مي‌آورد.((امام علي (ع))

========================

در آن هنگام كه مستحبّات به واجبات ضرر وارد كند، آن مستحبّات را رها كنيد.((امام علي (ع))

========================
ميان شما و نصيحت، پرده‌اي از غرور است.((امام علي (ع))

========================
علم، راه پوزش را بر كساني كه مي‌خواهند بر جهل خود اصرار بورزند و علت براي آن مي‌آورند، بسته است.((امام علي (ع))

========================
به درستي، كسي كه از مردم كناره گرفت و تنها شد، او از آنِ شيطان خواهد بود، چنان كه گوسفندي كه از گلّه كناره گرفت، نصيب گرگ مي‌شود.((امام علي (ع))

========================
هر كس مردم را به شعار خوارج دعوت كند، او را بكشيد، اگرچه زير اين عمامه‌ي من باشد.((امام علي (ع))

========================

نبايد يك انسان بخيل بر نواميس و نفوس و اموال و احكام و زمامداري مسلمين ولايت داشته باشد كه حريص به اموال آنان باشد و نبايد شئونِ حياتي مسلمانان به ولايتِ جاهل واگذار شود، كه آنان را با ناداني خود گمراه سازد. و نيز نبايد والي مسلمانان جفاكار باشد كه آنان را از روي جفا از حقوق خويش محروم كند.((امام علي (ع))

========================

كتاب خداوندي اينك در ميان شماست. گوينده‌اي است كه زبانش عاجز نمي‌شود و خانه‌اي است كه اركانش ويران نمي‌گردد و عزّتي است كه يارانش شكست نمي‌خورند.((امام علي (ع))

=========================

جز اين نيست كه دنيا، ديدگاه نهايي انسانِ نابيناست: او بعد از اين دنيا و بالاتر از آن را نمي‌بيند. ولي شخص بينا كسي است كه نگاهش از اين دنيا به اعماق آن نفوذ مي‌كند و بعد از آن و بالاتر از آن را مي‌بيند، و مي‌داند قرارگاه ابدي در وراي آن است.((امام علي (ع))

=========================

آگاه باشيد! نيست ميان حق و باطل، جز چهار انگشت.((امام علي (ع))

=========================

خداوند سبحان توبه را به سببِ فراواني روزي و رحمت بر مخلوقاتِ خود قرار داده است.((امام علي (ع))

=========================

هرگز به خدا شريك قرار ندهيد و سنّت پيامبر اكرم (ص) را ضايع نكنيد. اين دو ستون را برپا داريد و اين دو چراغ را روشن نگاهداريد.((امام علي (ع))

=========================
كسي به بهشت داخل نمي‌شود، جز اين‌كه پيشوايان الهي را بشناسد و آنان نيز او را بشناسند و كسي به دوزخ داخل نشود، جز اين‌كه آنان را منكر و آنان نيز او را منكر شوند.((امام علي (ع))

=========================
پس هر كسي كه خدا به او مالي داد، به نزديكان خود بپردازد و مهمان‌نوازي كند و اسير را آزاد كند و زجر ديده را با آن مال نوازش دهد و از آن مال به مستمند بدهد و وامِ وام‌داران را بپردازد.((امام علي (ع))

=========================

خداوند سبحان بندگان خود را در هنگام ارتكاب اعمال زشت مبتلا مي‌سازد به كاهش ميوه‌ها، و حبس بركات، و بستن در خزانه‌هاي خيرات، تا كسي كه بخواهد، به طرف خدا برگردد و گنهكار دل از گناه بركَنَد. و كسي كه مي‌خواهد به ياد خدا بيفتد، و كسي كه مي‌خواهد، به خاطر نهي از لغزش‌ها، از آن‌ها امتناع بورزد.((امام علي (ع))

=========================
نبايد ولايت مسلمين به كسي سپرده شود كه بعضي را بر بعضي ديگر ترجيح بدهد و نبايد زمامداري مسلمين را در اختيار كسي گذاشت كه در حُكم رشوه بگيرد و حقوق مردم را ضايع كند و آن را چنان كه بايد، ادا نكند (از اجراي احكام خداوندي خودداري كند). هم‌چنين، والي مسلمين، نبايد سنّت را متوقف كند و امت اسلامي را از اين راه به هلاكت بيندازد.((امام علي (ع))

==========================
جز اين نيست كه شما در اين دنيا هدفِ تيرهاي مرگ قرار گرفته‌ايد. با هر جرعه‌اي كه از اين دنيا مي‌نوشيد، اندوهي است گلوگير، و در هر لقمه‌اي كه از آن مي‌خوريد، ناگواري‌هايي است شديد. به هيچ نعمتي از اين دنيا دست نمي‌يابيد، جز با از دست دادن نعمتي ديگر، و هيچ كسي از شما روزي عمر نمي‌كند، جز اين‌كه يك روز از مدتِ عمر او از بين مي‌رود.((امام علي (ع))

==========================

براي هر ظاهري، باطني است بر مثال خود. آن‌چه كه ظاهرش پاك است، باطنش نيز پاك مي‌باشد و آن‌چه كه ظاهرش پليد است، باطنش نيز پليد است.((امام علي (ع))

===========================
خدا را در نظر بگيريد، بندگان خدا، خدا را، زيرا دنيا شما را از راهي مي‌گذراند و شما و قيامت به يك ريسمان بسته‌ايد.((امام علي (ع))

==========================
نماز، گناهان را از گردن گنهكاران، مانند برگ از درختان مي‌ريزد و گناهان را از گردن‌ها باز مي‌كند، همان‌گونه كه مهارها از گردن حيوانات باز مي‌شود.((امام علي (ع))

==========================
كسي كه امين نباشد و امانت را برنگرداند، خسارت خواهد ديد.((امام علي (ع))

==========================

هر انساني از شما به مقدار توانايي‌اش تكليف شده و بايد براي اداي آن بكوشد. و به مردم نادان تخفيف داده شده است (خداوند متعال در مراعات قدرت براي تكليف، بندگان خود را مورد ترحّم قرار داده است.)((امام علي (ع))

==========================
انسان عاقل با چشم دل، غايت و هدفِ نهايي خود را مي‌بيند، و فراز و نشيب و پايين و بالاي زندگي خود را مي‌شناسد. دعوت كننده [در عرصه‌ي هستي] دعوت به سوي حق نموده، و مسئول تزكيه‌‌ي نفوس انسان‌ها، كار خود را انجام داد. پس اجابت كنيد دعوت كننده را و از پيشوايان پيروي كنيد.((امام علي (ع))

==========================

كسي كه با بينايي دلش مي‌نگرد و با بصيرت عمل مي‌كند، آغاز كارش اين است كه بايد بداند آيا عمل او به ضرر اوست، يا به نفع او. اگر به سود اوست، حركت خود را ادامه بدهد و اگر به زيان اوست، از حركت در مسيري كه به زيان او مي‌انجامد، بازايستد.((امام علي (ع))

==========================
كسي كه بدون علم حركت مي‌كند، مانند كسي است كه بيراهه مي‌رود. چنين شخصي هر اندازه كه از راه واضح دور شود، از هدفي كه به آن نيازمند است، دورتر مي‌شود. و آن كس كه به علم عمل كند، مانند كسي است كه در راهِ آشكار و روشن حركت مي‌نمايد.((امام علي (ع))

==========================
براي هر عملي گياهي است، و هيچ گياهي از آب بي‌نياز نيست. و آب‌ها مختلف‌اند. آن آب كه سيراب كردنش پاك باشد، كِشتش پاك و ميوه‌ي آن شيرين خواهد بود و آن‌چه سيراب شدنِ آن پليد باشد، كِشتش پليد و ميوه‌اش تلخ خواهد بود.((امام علي (ع))

==========================

با ايمان است كه مي‌توان دليل براي اعمال صالح ارائه داد. و با اعمال صالح است كه به ايمان مي‌توان دليل آورد. و با ايمان است كه علم آباد مي‌شود. و با علم است كه بيم از مرگ به وجود مي‌آيد. و با مرگ، دنيا به پايان مي‌رسد. و با دنياست كه آخرت احراز مي‌شود.((امام علي (ع))

=========================
قطعي است كه امر به معروف و نهي از منكر، دو خُلق از اخلاق خداوندي است. و اين دو صفت و فعاليت، نه مرگي را نزديك مي‌كنند و نه از روزي كسي مي‌كاهند.((امام علي (ع))